De Tijger Ontwaakt

Het is weer even geleden dat ik nog iets in het Nederlands gepost heb. Deze post leent zich daar nu uitstekend toe omdat ik mijn inzichten uit het Nederlandstalige boek “De Tijger Ontwaakt” van Peter A. Levine wil delen (Originele versie: Waking the Tiger). Zoals dat ondertussen mijn gewoonte is geworden, wil ik mijn inzichten uit dit boek samenvatten en aanvullen met mijn persoonlijke visie en ervaringen.

Dit  boek sprak me aan omdat adoptie voor vele geadopteerden een trauma is. Niet alleen de scheiding van de biologische mama/familie, maar mogelijk ook de ervaring om op jonge leeftijd in een totaal verschillende streek, omgeving, cultuur, enz. terecht te komen. De kans op traumatische ervaringen is ook groter bij interlandelijk geadopteerden die in families met een verschillende taal, huidskleur en andere gebruiken opgenomen worden.

Wat ik uit dit boek van Peter A. Levine geleerd heb:

• Trauma’s zijn onafgewerkte stressreacties op situaties die door dieren/mensen als bedreigend worden ervaren.
• De typische overlevingsreacties op (levens)bedreigende situaties bij dieren/mensen zijn:
  flight, fight, freeze (zoals al eeuwen lang geprogrammeerd is in ons reptielenbrein).
• Bij dieren wordt bij een bedreigende situatie snel en intens energie opgebouwd om te kunnen vluchten (flight), vechten (fight) of bevriezen (freeze) – doen alsof je dood bent of gewoon niet kunnen reageren.  Het verdedigingsmechanisme van een Impala, een antilopesoort in Afrika,
  is een goed voorbeeld van een Freeze reactie wanneer die aangevallen wordt door een roofdier. De Impala doet alsof die al dood is, waardoor hij geen interessante prooi meer is voor zijn aanvaller. Als de aanval geweken is, komt het dier geleidelijk terug tot zijn normale bewustzijn, herstelt zijn ademhaling en loopt het dier terug weg naar zijn kudde.
• Een trauma ontstaat wanneer de in een stresssituatie opgebouwde energie niet terug wordt ontladen, en vervolgens geblokkeerd geraakt in het lichaam. Bij dieren wordt die energie in het merendeel direct ontladen door bijvoorbeeld het van zich af te schudden, na agressie terug tot ontspanning te komen, enz.
• De mens is het enige dier dat bepaalde stressreacties niet afmaakt en dus energie kan blokkeren in het lichaam. Peter A. Levine stelt in zijn boek dat dit komt doordat de mens nog een brein heeft naast het reptielenbrein: de Neocortex die mensen helpt om te redeneren en abstract te denken. Dit is een verschil met dieren waarbij situaties eerder zwart/wit zijn.
• Trauma’s, de onafgewerkte stressreacties, nestelen zich in het lichaam en sturen zelfs na jaren nog de gedragingen van mensen op basis van de oorspronkelijke stresserende situaties en er opvolgende reacties. Die situaties hoeven zelfs niet levensbedreigend te zijn. Eenzelfde situatie kan voor de ene persoon een faits-divers zijn, terwijl voor een andere persoon er sterke emoties kunnen aan toegevoegd worden en als trauma in het lichaam opgeslagen worden.
• Mensen hebben de dwangmatige neiging om traumatische gebeurtenissen te herhalen.
  Sigmund Freud noemde dit fenomeen herhalingsdwang (repetition compulsion).  De onbewuste impuls die mensen leidt tot het herhalen van situaties, feiten, gevoelens, gedachten en de pijnlijke realiteit. Je creëert onbewust een hele reeks omstandigheden, zodat dezelfde situatie waardoor je getraumatiseerd bent zich weer zal voordoen, met de onbewuste hoop dat het resultaat anders zal zijn.
• Trauma’s kunnen doorgegeven worden generatie na generatie. Peter A. Levine haalt zelfs het voorbeeld aan in zijn boek over families die in drie generaties een gelijkaardig vliegtuigongeval overleefden (waarbij twee van de drie zelfs in hetzelfde gebergte gebeurden). Ook betreurenswaardige voorvallen van kindermisbruik, partnergeweld, aanrandingen, scheidingen kunnen zich als patronen van herhalingsdwang over generaties heen manifesteren. Dit deed me wel sterk denken aan het principe van De Fontein (het boek van Els Van Steijn waarover ik eerder een post schreef).

Hoe kan je nu volgens Peter A. Levine trauma’s aanpakken op een lichaamsgerichte manier?

Om trauma’s aan te pakken, is het belangrijk om gewaar te worden waar de pijn, symptomen, emoties in het lichaam gevoeld worden en ook wanneer (wat triggert jouw symptomen?). Hij noemt dit de “Felt Sense”. Voor velen is dit een moeilijke oefening omdat we ons rationeel brein te veel de overhand geven. Je kan best de focus op de externe omgeving verminderen en naar binnen keren. Dat kan bijvoorbeeld door meditatie, ademhalingstechnieken, enzoverder. Tot rust komen en terug jouw eigen lichaam leren voelen. In het boek worden opdrachten gegeven om tot rust te komen en de Felt Sense te leren voelen.

Het trauma moet (best) niet opnieuw intens beleefd worden, maar er wordt aanbevolen om terug de situatie te overlopen en de persoon of jezelf terug controle te laten nemen tijdens die situatie. Als je in die overweldigende situatie terug de controle kan nemen, het noodwendige een andere wending kan geven, zal de opgeslagen energie zich ontladen. Je zal je vervolgens weer opgeluchter voelen.

Ik herken hier grotendeels dezelfde principes uit de  Progressive Mental Alignment (PMA) methodiek van Joop Korthuis.

Hierbij worden emotioneel traumatiserende gewaarwordingen opgeslagen als “bad clusters” in het brein. Die gewaarwordingen worden echter allemaal opgeslagen met dezelfde code. Hierdoor ga je die ervaringen niet meer kunnen herinneren, maar ze sturen nog wel jouw denken en leiden in vele gevallen tot psychosomatische klachten.  Met de PMA-methodiek worden die bad clusters opgespoord door gerichte vraagstellingen. Gewaarwordingen die ontstaan door de situatie deels opnieuw te beleven, worden deze keer met de juiste gevoelswaarde gecodeerd. De bad clusters worden nu getransformeerd tot normale clusters die wel door het brein als normale herinneringen worden herkend. Joop Korthuis duidt hier ook aan, net zoals Peter A. Levine, dat energie uiteindelijk ontladen wordt wat ons terug naar onze normale gevoelstoestand brengt.

Ik vond de methodiek, die in het boek “De Tijger Ontwaakt” uitgewerkt werd, heel herkenbaar voor mijn recente ervaringen met lichaamsgeriche therapie. Bij deze lichaamsgerichte sessies word ik steeds gevraagd om terug bij mezelf te komen, terug te leren voelen hoe het met me gaat, wat me echt diep van binnen bezig houdt.

En keer op keer betrap ik mezelf erop dat mijn energie en aandacht sterk op mijn omgeving gefocust is, dat ik mij altijd zorgen maak over anderen en hoe ik met hen om ga. De essentie is echter steeds eenvoudig: wat wil je zelf, hoe voel je je echt, wat triggert jouw gevoelens, wanneer voel je je echt gelukkig en vrij?

Wat me ook boeide in dit boek is het concept van Herhalingsdwang (Repetition Compulsion).

Het intrigeert me om te beseffen dat ik onbewust in steeds dezelfde situaties terecht kom. Wat duidt op een gedragspatroon dat door vroegere trauma’s in gang werd gezet.

Als ik mijn voorbije relaties vergelijk, zie ik merkwaardig genoeg heel sterke overeenkomsten terugkomen. Ik besef nu dat er een patroon in zit en dat ik onbewust die partners zoek of aantrek.
Zij spiegelen mijn gedrag en mijn omgeving/achtergrond, terwijl ik ook aan hen levenslessen mee geef.

Wat als ik dit patroon van herhalingsdwang nu eens holistischer bekijk en geloof dat dit van generatie op generatie kan overgedragen zijn, dan wordt het pas echt freaky…

Zou het dan kunnen dat mijn relaties mij een beeld geven van hoe mijn biologische mama met mij leefde in mijn eerste levensmaanden? Dat is een situatie die ik als kind kende, en dus zoek ik die beleving onbewust weer op?

Ik ga doelbewust niet in op de details van mijn privé-leven want dat is niet het doel van deze blog posting. Ik wil graag lezers, waaronder andere geadopteerden, helpen in te zien dat bepaalde moeilijkheden en patronen in hun leven een plausibele verklaring hebben in het verleden. En dat je daar iets aan kan doen met onder andere traumabehandeling en lichaamsgerichte therapie. 
Ik ben alvast zelf overtuigd en ga die uitdaging aan, want ik wens het patroon dat van generatie op generatie doorgegeven wordt, te doorbreken (ook wel eens de lopende rekening genoemd).

Ik voel me niet meer alleen de leeuw Saroo, maar ook een tijger die ontwaakt…